تغذیه شتر

در این مطلب از یادگار اطلاعات مفیدی در زمینه تغذیه شتر و جدول احتیاجات غذایی آن ها در اختیار شما عزیزان قرار داده شده است پس تا اخر این مطلب با ما همراه باشید

تغذیه شتر

شترها به‌خوبى براى زندگى در نواحى کم باران و مناطقی که نزولات آسمانى کمتر از ۳۵۰ میلى‌متر در سال مى‌باشد تطابق یافته‌اند. در شرایط طبیعى یعنى مساعد بودن شرایط جوى و بارندگى بیش از ۷۰ میلى‌متر، گیاهان طبیعى موجود در هر منطقه، غذاى کافى را براى این دام فراهم مى‌کنند ولى در مواقع خشکسالى نیاز به تغذیه کمکى دارند.

فک شتر و طرح دندان‌ها، حیوان را قادر به قاپیدن و خوردن شاخه درختان کرده است. شتر مى‌تواند تا ارتفاع ۵/۳ مترى بوته‌ها و درختچه‌ها را بخورد. آناتومى لب‌ها و دهان طورى است که شتر مشکلى در گرفتن و جویدن علوفه و ترکه‌ها با تیغه‌ها بلند را ندارد. غذاى طبیعى شتر یک‌کوهانه به‌طور کلى شامل برگ درختان بوته‌ها، علف‌ها و سایر گیاهان مرتعى است.

نحوه چراى این حیوان به این صورت است که تا شعاع ۲۰ کیلومترى اطراف محل اتراق شتردار یا آبشخور حرکت کرده و از هر بوته یا درخت کمى خورده و سپس به طرف بوته یا درخت دیگر حرکت مى‌کند و در این راه از تعداد زیادى از گونه‌هاى گیاهان استفاده مى‌کند.این عادت چرائى شتر باعث مى‌شود که در صورتى‌که این حیوان تحت ضوابط و شرایط خاص و با تراکم و ظرفیت مناسب در مراتع پرورش داده شود هیچ‌گونه تخریبى به نباتات مرتعى کویر وارد نشود.

به‌طور کلى امتیاز شتر در مقایسه با سایر دام‌ها در این است که این دام از هر نوع علوفه که در دسترس باشد استفاده مى‌نماید، در صورتى‌که سایر دام‌ها در چرا کم و بیش حالت انتخاب‌کننده دارند در صورتى‌که شتر روى تیغ‌زارها چرا نماید میزان تغذیه روزانه آنها ۵ کیلوگرم و در حالتى‌که روى علف‌هاى تازه و سبز چرا نماید به مقدار ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم افزایش مى‌یابد. (۱۲-۸ کیلوگرم ماده خشک) شترها در هر فصل به گیاهان مخصوص علاقه نشان مى‌دهند و این امر بستگى به میزان آب و رطوبت گیاه ندارد. شترها در مراتع ایران در فصل بهار از تیره تیزک (شاهی)، شلغم برگ، گل زرد، لاله عباسى هلندر، مارچوبه و در اطراف کویر از قیچ استفاده مى‌نماید و در پائیز و زمستان از تاغ، اشنان، جغند، ارته، اسکمبیل، رمس و در اطراف کویر از بوته‌هاى چوبک و درمنه تغذیه مى‌نمایند.

در تغذیه شتر علاوه بر استفاده از علوفه در نواحى خشک، قادر به تغذیه از یونجه خشک، کاه، علوفه سورگوم، علوفه سبز و کنسانتره مانند دانه سورگوم، باقلا، آرد جو، کنجاله پنبه دانه و کنجاله یولاف مى‌باشد. تغییر جیره باید به آرامى صورت گیرد به‌خصوص موقعى که غلات همراه با علوفه داده مى‌شود. اطلاعات کمى از احتیاجات غذائى حیوان در هر سن یا تیپ آن و ارزش گیاهان مصرفى توسط شتر در دست است. تغذیه تکمیلى یا تغذیه با یک جیره کامل براساس فرضیات و مشاهدات و با توجه به احتیاجات مطابق با زمان و وضعیت مراتع طبیعى و نوع تولید موردنظر از شتر متغیر است. ولیکن مصرف نمک در جیره شتر بسیار مهم است. اگر شتر نتواند به‌قدر کافى علوفه شور بخورد باید به آنها نمک طعام داده شود. مقدار توصیه شده نمک ۴۰ تا ۶۰ گرم در روز است که جهت جلوگیرى از نکروز پوستى مؤثر است.

احتیاجات غذایی شتر

شتر مانند دیگر حیوانات چندمعده ای و تک معده ای به انرژی، مواد ازت دار، مواد معدنی، ویتامین و آب احتیاج دارد. احتیاجات کلی دام به انرژی باید جوابگوی مجموع احتیاجات نگهداری و تولید باشد.

شتر یک کوهانه تحت شرایط طبیعی مختلف، روزانه ۱۲-۶ ساعت صرف چرا می کند و مقدار خوراک مصرفی آنها از ۵۵-۵ کیلوگرم در روز، بسته به فصل و قابل دسترس بودن غذای شتر متغیر می باشد. ماده خشک مصرفی شتر حدود ۱۲- ۲/۱ کیلوگرم در روز تخمین زده می شود که معادل ۴۵/۲ درصد وزن بدن شتر ۵۰۰ کیلو یا ۱۰۴ (گرم ماده خشک به ازای کیلوگرم وزن متابولیکی) می باشد. محققین دیگری گزارش کرده اند که مقدار احتیاجات غذایی شتر در محیطی با چراگاه های سرسبز حدود ۴۰-۳۰ کیلوگرم علوفه سبز با ۸۰٪ رطوبت یا معادل آن ۸-۶ کیلوگرم ماده خشک است. به طور کلی مقاله از ماده خشک مصرفی شتر  و جیره شتر ۱۰-۵ کیلوگرم برآورد می گردد.

احتیاجات روزانه نگهداری شتر و تغذیه شتر از نظر انرژی قابل متابولیسم (ME) و پروتئین قابل هضم (DCP)

محاسبات جدول فوق بر مبنای زیر بنا شده است:

• غلظت انرژی کمتر غذای شتر از ۳۹/۸ مگاژول انرژی قابل متابولیسم در کیلوگرم ماده خشک نباشد.
• ۱۴/۴۳۵ = نیاز انرژی نگهداری.
• وقتی شتر ۲ تا ۴ ساعت در روز چرا یا کار می کند نیاز نگهداری آن از نظر انرژی و پروتئین به ترتیب ۴۰-۲۵% و ۵۰٪ افزایش می یابد.

قابلیت هضم ظاهری ترکیبات جیره غذایی و تغذیه شتر به وسیله گوسفند، بز، شتر

مقدار TDN مصرفی ( گرم در کیلوگرم وزن متابولیکی)

• HH: جیره حاوی انرژی و پروتئین بالا.
• LLجیره حاوی انرژی و پروتئین پایین.
• HL جیره حاوی انرژی بالا و پروتئین پایین .
• LH: جیره حاوی انرژی پایین و پروتئین بالا.

پرواربندی شتر

طبق بررسی هایی که از پرواربندی های به عمل آمده چنین به نظر می رسد که بیشترین اضافه وزن حاصله مربوط به حدود ۶۰ روز اول پرواربندی می باشد که در نتیجه بهره اقتصادی بالاتر مربوط به همان ۶۰ روز اول پرواربندی می باشد. ضمناً تلفات شترها در دوره پرواربندی کمتر از %۵ می باشد.

نکات مهمی که پرواربندان شتر باید مراعات نمایند

• انتخاب سن مناسب

براساس تحقیقات به عمل آمده بهترین سن و وزن پرواربندی به پروار شتران کمتر از دو ساله می باشد که دارای وزن زنده ۱۲۰ تا ۲۳۰ کیلوگرم می باشند که بهتر است در وزن ۲۲۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم به فروش برسند. زیرا در این سنین، شتران از توانایی خوبی برای افزایش وزن و درصد لاشه (۵۴%) برخوردار می باشند.

• جیره مناسب ( تغذیه شتر )

براساس تحقیقات به عمل آمده مشخص گردیده است که حداکثر تولید (رشد) از مصرف جیره غذایی حاوی ۵۶/۲ مگاکالری انرژی قابل متابولیسم و ۶/۱۲ درصد پروتئین خام به دست می آید که با مصرف این جیره میانگین ضریب تبدیل غذایی (کیلوگرم ماده خشک مصرفی نسبت به کیلوگرم اضافه وزن روزانه) ۶۷/۵ نشان داده است که هیچ نشخوارکننده پرتولیدی تحت شرایط این آزمایش (پروار در فصل زمستان و جایگاه کاملاً باز) قادر به رقابت با این حیوان نمی باشد. در ضمن آزمایشات به عمل آمده نشان می دهد که شتر در مقایسه با نشخوارکنندگان در وزن و افزایش وزن مشابه ماده خشک کمتری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (حدود ۲ درصد وزن بدن) مصرف می کند. جیره غذایی شتر پرواری می تواند مشتمل بر یونجه خشک، جو بلغور شده، سبوس گندم، تفاله چغندرقند، کنجاله پنبه دانه، کاه گندم، نمک و سنگ آهک باشد.

• فصل مناسب

نظر به اینکه تنش سرما باعث افزایش ماده خشک مصرفی و افزایش حرارت تولید (PH) و در نتیجه افزایش هزینه انرژی می گردد و از طرف دیگر تنش گرما باعث افزایش تعداد تنفس و تغییرات فیزیولوژیکی و ایجاد هیجان می شود. این دو عامل به صورت طبیعی سبب کاهش ازدیاد وزن حیوان می شوند بنابراین پیشنهاد می گردد شترها در زمان مناسب پروار شوند که در مناطق گرم و خشک کویر مرکزی ایران بهترین زمان پرواربندی از اواخر زمستان تا اواسط خردادماه و از اوایل مهرماه تا اواسط دی ماه می باشد. البته می توان شترها را در فصل های زمستان و تابستان در جایگاه نیمه باز پروار نمود.

• انتخاب دام مناسب

برای پرواربندی باید شتری را که دارای اسکلت درشت و کشیده، سالم و بدون امراض پوستی باشد انتخاب نمود.

• جداسازی شترها

باید شترهای ماده را جداگانه و حتی دور از دید شترهای نر نگهداری نمود در غیر این صورت شترهای نر حالت مستی به خود گرفته و پس از آن با نخوردن غذا و یا به شدت از غذای مصرفی آنها کاسته می گردد.

• ظرفیت مناسب

در یک واحد صنعتی نباید تعداد شتر پرواری از پنجاه نفر کمتر باشد.

گیاهان مورد علاقه شتر در ایران

تغذیه شتر در مقایسه با حیوانات دیگر بیشتر از درختچه ها و درختان، به خصوص بخش فوقانی آنها می باشد. گونه ها آکاسیا، نیل و خارخاسک عمده خوراک مصرفی شتر را در مرتع تشکیل می دهند.

• خارشتر Alhagi Comelorum
• گور گیاه Andropogon Spp
• مزج Aristida Spp
• اتریپلکس Atriplex Spp
• علف پشمکی Bromus
• خورنال Cenchus Spp
• چبر Poa Spp
• علف شور Sallasol Rigidla
• برشنک Penniserum Spp
• خیو Sporobolus Spp
• علف چمنی (چچم) Lolium Spp
• چوج Salavadora Persical
• گاورس Panicum Spp
• کُنار Zizyphus Spina-Christi
• کهورک Prosopis Stephaniana Sperng
• دونی Mekicago Spp
•  استبرق Calotropis Proceral
•  لاتی Crotalaria spp
•  خارخسک Tribulus Terrestris
• شنبلیله Trigonella

سخن آخر

امید است که این مطلب از یادگار برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد. درصورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید از طریق پل های ارتباطی قرار گرفته شده در وب سایت رسمی یادگار نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.