روش های متفاوتی برای واکسیناسیون تعداد زیادی پرنده در سیستم های بزرگ تولیدی وجود دارد.
در صنایع پیشرفته پرورش طیور، تاکید بر تجویز موثر واکسن با صرف کمترین هزینه می باشد. در کشورهایی که هزینه کارگر بالا نیست و کارگران به راحتی در دسترس هستند، می توان ازاستراتژی های تجویزی استفاده کرد که حداکثر پاسخ ایمنی را برای گله ایجاد خواهد نمود.عواملی که در برنامه واکسیناسیون تبیین شده بر وضعیت شیوع بیماری های مختلف در هر منطقه تاثیر به سزایی خواهد گذاشت.
تکنیک های واکسیناسیون می تواند برای تمام انواع سیستم های پرورش طیور به کار رود. این سیستم های پرورشی عبارتند از انواع سالن ها از قبیل سیستم پرورش در بستر، اسلت (slat) و قفس،
سیستم های آبخوری باز، بسته و دستی و همچنین سنین مختلف پرندگان.
واکسیناسیون به طریق اسپری به کمک کوله پشتی های اسپری کننده
کوله پشتی های اسپری کننده امروزه به عنوان روشی متداول به منظور واکسیناسیون شمار زیادی پرنده (خصوصا جوجه های گوشتی) با واکسن های تنفسی مورد توجه قرار گرفته است. تجهیزات متعددی برای اجرای این روش در بازار موجود است. همچنین می توان با اعمال برخی از اسپری کننده های کشاورزی جهت واکسیناسیون استفاده نمود. برای هر وسیله ای که استفاده می کنید، توضیحات پیش از
مصرف آن را (که خاص آن محصول است) به دقت مطالعه نمایید. اسپری کننده های دستی نیز برای سالن های کوچک تر قابل استفاده هستند.
پرسنل
- برای اجرای واکسیناسیون حداقل به دو نفر احتیاج است. در مورد جوجه های گوشتی وجود سه نفر برای واکسیناسیون روند کار را ساده تر و نتیجه را مطمئن تر می کند.ترجیحا از افراد مجرب
استفاده کنید.
- بهتر است کارشناس فارم در زمان واکسیناسیون حاضر باشد.
تجهیزات
- دو تا سه عدد کوله پشتی مخصوص اسپری واکسن
- ظروف حمل واکسن که عایق سرما بوده و حاوی کیسه های یخ باشد.
- آب مقطر برای مخلوط نمودن با واکسن
قبل واکسیناسیون
- یک گالن آب از طریق کوله پشتی به داخل سالن اسپری کنید.
- اندازه ذرات آب اسپری شده و الگوی پخش شدن آنها را در سالن بازرسی نمایید. قطرات ذرات اسپری شده بایستی بین ٨٠ تا ١٢٠ میکرون برای جوجه های جوان و بین ٣٠ تا ۶٠ میکرون برای سایر سنین باشد.
- از تجهیزات اسپری واکسن ها تنها برای همین منظور استفاده نمایید و به هیچ وجه وسایل مخصوص اسپری مواد آفت کش یا ضدعفونی کننده را برای واکسیناسیون به کار نبرید.
- در طی مراحل آماده سازی و تجویز واکسن به گله، از دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده
کنید.
آماده و مخلوط سازی واکسن
- واکسن را در خود فارم و دقیقا پیش از آغاز واکسیناسیون مخلوط کنید.
- برای مخلوط نمودن واکسن از آب تمیز و غیر کلرینه یا آبی که قبلا به آن ثابت کننده واکسن اضافه شده استفاده کنید. آب مقطر بهترین انتخاب است. دمای آب نباید از ٢٧ درجه سانتیگراد گرم تر و
از ١۶ درجه خنک تر باشد.
- به اندازه ای آب داخل اسپری کننده ها بریزید که این امکان برای واکسیناتورها فراهم شود تا دوباره و با سرعت کم طول سالن را بدون تمام شدن محتویات اسپری کننده طی نمایند. (حداقل یک گالن به ازای هر ۳۰.۵ متر)
- در بطری حاوی واکسن، آن را به کمک آب مقطر به حال محلول در آورده و سپس این محلول را به آب داخل اسپری کننده اضافه نمایید. بطری حاوی محلول واکسن را به طور کامل شستشو دهید، زیرا در غیر این صورت حدود ١۵ درصد از واکسن به هدر خواهد رفت.
- مخزن اسپری کننده را تکان دهید تا از مخلوط شدن کامل واکسن در تمام آب موجود در آن اطمینان حاصل کنید.
- تنها میزان واکسن مورد نیاز برای یک سالن را مخلوط نمایید.
- شماره سریال و تاریخ انقضای واکسن های مصرفی را یادداشت نمایید.
آماده سازی سالن
- در صورت امکان تهویه سالن را به حداقل برسانید.
- در صورت امکان مادرهای مصنوعی را بالا ببرید.
- در شرایط آب و هوایی گرم، واکسیناسیون را در ساعات اولیه صبح انجام دهید.
- پس از انجام واکسیناسیون، از برقراری تهویه طبیعی در سالن اطمینان حاصل کنید.
تجویز واکسن
- واکسیناسیون را از انتهای سالن شروع کرده و به آهستگی تمام طول سالن را طی کنید.
- یک نفر بایستی جلوتر از واکسیناتور حرکت کرده و راه را از بین پرنده ها باز کند و همچنین از تجمع پرنده ها در کنار دیوار پشتی سالن جلوگیری نماید.
- هر واکسیناتور بایستی یک طرف سالن را اسپری کند.
- سر نازل ها با فاصله یک متر از سر پرندگان قرار بگیرد.
- فشار را ثابت و در حد ۶۵-٧۵ پاسکال حفظ نمایید.
پس از پایان واکسیناسیون
- تمام پرده های ورودی و هواکش ها را به حالت اولیه خود برگردانید.
- تمام ظروف واکسن، آب و غیره را در شرایطی مناسب حذف نمایید.
نگهداری و حفظ اسپری کننده ها
- باطری اسپری کننده ها را قبل از مصرف به طور کامل شارژ کنید.
- پس از اسپری هر ٣٠ گالن آب، باتری ها را عوض کنید.
- در پایان هر روز واکسیناسیون یا در صورت تغییر واکسن، تانک اسپری کننده را با یک گالن آب مقطر به طور کامل شسشتشو دهید.
- در صورت نیاز فیلتر ها را تعویض و یا شستشو دهید.
- بخش خارجی اسپری کننده را به کمک یک پارچه مرطوب و یک ماده ضد عفونی کننده ضعیف تمیز کنید.
- تانک و پمپ اسپری کننده را بعد از استفاده از ماده سفید کننده، به کمک اسپری آب مقطر
شستشو دهید.
- به صورت دوره ای تمامی اتصاات و لوله ها را بررسی نموده و در صورت وجود هرگونه پارگی تعویض نمایید.
واکسیناسیون در آب آشامیدنی
استفاده از سیستم آبخوری سالن، به عنوان یکی از معمولی ترین روش های تجویز واکسن های زنده، شناخته شده است. در این روش، حداقل یک ساعت قبل از شروع تجویز، لازم است که آب را از دسترس پرنده دور نگه دارید تا از مصرف آب توسط تمام پرندگان، پس از تجویز واکسن در آن اطمینان حاصل نمایید.
میزان مصرف آب توسط پرندگان، معیار مهمی برای محاسبه میزان آب لازم برای مخلوط کردن با واکسن می باشد. در سالن هایی که به ابزار اندازه گیری آب مصرفی مجهز هستند، محاسبه میزان مصرف آب به راحتی انجام می گیرد. در سالن هایی که این ابزار را ندارند، به کمک راهنمای استاندارد و با توجه به سن، نژاد و دمای هوا، میزان آب مصرفی محاسبه می شود. در سالن هایی که به مدیکاتور (وسیله ای که روی سیستم آبخوری نصب شده و میزان ویتامین ها و دارو های اضافه شده به سیستم
آبخوری را اندازه گیری می کند) مجهز هستند، می توان از دو روز قبل از واکسیناسیون تنها از آب در سیستم استفاده کرد و به این ترتیب میزان آب مصرفی را محاسبه نمود.
در شرایطی که از پمپ های آب استفاده می کنید، با فرض این که آب را بایستی برای واکسیناسیون مصرف نمایید، حدودا ٣٠ درصد آب مصرفی روزانه باشد.
جدول زیر راهنمای کلی در مورد مصرف آب در جوجه های گوشتی است که بر اساس سن و دمای محیط تدوین شده است. توجه به این نکته ضروری است که در دما های بااتر محیط، میزان نیاز پرنده
ها به آب دو برابر می شود.
| سن جوجه های گوشتی | روز / ١٠٠٠پرنده / لیتر | |
| (هفته) | ٢٢درجه سانتیگراد | ٣٢ درجه سانتی گراد |
| ۱ | ۳۷.۸ | ۷۵.۶ |
| ۲ | ۶۰.۴۸ | ۱۱۷.۱۸ |
| ۳ | ۹۴.۵ | ۱۸۵.۲۲ |
| ۴ | ۱۲۴.۷۴ | ۲۴۵.۷ |
| ۵ | ۱۵۱.۲ | ۲۷۲.۱۶ |
| ۶ | ۱۷۳.۸۸ | ۳۴۰.۲ |
| ۷ | ۱۹۲.۷۸ | ۳۷۸ |
| ۸ | ۲۰۷.۹ | ۴۰۸.۲۴ |
قبل از واکسیناسیون
· همواره واکسن آشامیدنی را در روز دان پرنده ها تجویز نمایید (در صورتی که برنامه دان و بدون دان در سالن اجرا می کنید).
- از دو روز قبل از واکسیناسیون بایستی هرگونه دارو درمانی، مواد ضدعفونی کننده و کلر از آب آشامیدنی حذف گردد.
- مدت زمانی که پرنده ها را پیش از واکسیناسیون از آب محروم می کنید:
- در آب و هوای گرم بین ٣٠ تا ۶٠ دقیقه
- در آب و هوای خنک ۶٠ تا ٩٠ دقیقه
- همیشه صبح زود واکسن را به آب اضافه نمایید.
- تعبیه فضای کافی آبخوری برای دسترسی راحت تمام پرنده ها به آب، از ضروریات است.
آماده سازی واکسن
- اضافه کردن پودر شیر خشک به آب حدود ٢٠ تا ٣٠ دقیقه قبل از اضافه کردن واکسن باعث ثبات بیشتر واکسن در آب خواهد شد و توصیه می شود. میزان شیر خشکی که باید اضافه گردد، ۵٠٠ گرم به ازای هر ٢٠٠ لیتر آب می باشد.
- با کنار زدن ورقه آلمینیومی و محافظ پاستیکی، درب ویال واکسن را باز نمایید. با استفاده از آبی که می خواهید در واکسیناسیون از آن استفاده کنید، دو سوم ویال واکسن را پر نمایید. درب پاستیکی ویال را گذاشته و به آرامی تکان دهید تا واکسن لئوفیلیزه با آب مخلوط شود. ویال ها را چندین بار با آب پر و خالی کنید تا تمام واکسن با آب مصرفی طیور مخلوط شود.
- می توانید واکسن را در یک ظرف پاستیکی مدرج آماده سازی نموده و سپس به سیستم آبخوری اضافه نمایید و یا مستقیما در داخل تانک ذخیره آب سالن، مراحل آماده سازی واکسن را طی کنید.
- چنانچه از یک منبع تقسیم کننده آب (proportioner) استفاده می کنید، لازم است که متوسط میزان آب مصرفی از ۴ روز قبل را محاسبه نمایید تا میزان آب مورد نیاز برای منبع (proportioner) را بدست
آورید. حالا ٣٠ درصد از حجم آب مصرفی proportioner را محاسبه و برای آماده سازی واکسن در داخل ظرف مصرف نمایید.
- در تمام مراحل آماده سازی و مخلوط نمودن واکسن و اضافه نمودن ثبات دهنده، توصیه های
شرکت سازنده را به دقت مورد توجه قرار دهید. زمانی که واکسن در منبع تقسیم کننده آب
(proportioner) تجویز می شود، به محلول واکسن رنگ نیز اضافه کرده و به کمک یک همزن پلاستیکی
یا هر نوع همزن تمیز دیگری، محلول واکسن را مخلوط نمایید.
تجویز واکسن
- واکسن آماده شده را داخل آبخوری ریخته، یا در صورت آماده کردن واکسن در مخزن آبخوری، دریچه مخزن را باز نمایید.
- در بین پرنده ها به آرامی حرکت کنید تا از مصرف آب توسط همه آنها اطمینان یابید. در صورت استفاده از آبخوری های دستی، در صورت نیاز آنها را جابجا کنید.
- توجه داشته باشید که پرنده ها باید تمام آب حاوی محلول واکسن را بین یک تا دو ساعت مصرف
کنند.
پس از واکسیناسیون
- مشخصات کامل واکسن به همراه هر گونه مشکلی که حین واکسیناسیون با آن مواجه شده اید را ثبت و بایگانی نمایید، این اطاعات ممکن است برای بازیابی نتایج مفید باشند.
- تا بعد از ٢۴ ساعت از پایان واکسیناسیون نیز نباید هیچگونه دارو، مواد ضد عفونی کننده و کلر به آب آشامیدنی اضافه کنید.
واکسیناسیون با استفاده از مخزن آب قبل از واکسیناسیون
- ۴٨ ساعت قبل از آغاز واکسیناسیون، سیستم کلرزنی به آب را بسته و قرص های کلر را از مخزن آب سالم بیرون بیاورید. مخازن ذخیره آب بایستی پاکیزه و عاری از بیوفیلم باشد.
- تعداد جوجه هایی که از هر مخزن آب، مصرف می کنند را محاسبه و به این ترتیب تعداد ویال های واکسنی که باید در هر مخزن باز کنید را تعیین نمایید.
- میزان آب تمیزی که برای واکسیناسیون نیاز دارید حدودا ٣٠ درصد متوسط آب مصرفی روزانه
گله می باشد.
مخلوط سازی واکسن
- با توجه به توصیه شرکت سازنده، به آب مخصوص مخلوط نمودن واکسن، یک ثبات دهنده بیافزایید.
- بر اساس محاسبات انجام شده، ویال های واکسن را به همراه رنگ آبی به آب اضافه نمایید.
تجویز واکسن
- دریچه مخزن آب را باز نمایید تا پرنده ها شروع به مصرف آب حاوی واکسن کنند.
- پس از مصرف کامل آب واکسن، آب را با سرعت و میزان طبیعی خود در سیستم آبخوری به جریان در آورید.
می توان آب حاوی واکسن را به کمک پمپ، در سیستم آبخوری سالن جریان داد. واکسیناسیون به کمک پمپ آب تنها در سیستم های بسته آبخوری قابل اجراست. (خطوط آبخوری نیپل)
قبل از واکسیناسیون
- یک الی دو ساعت پیش از آغاز واکسیناسیون خطوط آبخوری را بالا ببرید تا از پرندگان امکان نوشیدن آب را بگیرید.
- آب تمیز و تازه را با فشار از خطوط آبخوری عبور دهید تا از حذف هرگونه
باقیمانده در سیستم آبخوری اطمینان حاصل کنید.
مخلوط سازی واکسن
- میزان آب مورد نیاز پرندگان برای ۶٠-٩٠ دقیقه را محاسبه نمایید. این میزان بایستی حدودا ٣٠ درصد کل آب مصرفی روزانه گله باشد. چنانچه مدت زمان محرومیت پرنده ها از آب طولانی تر از میزان توصیه شده باشد، پرنده ها خیلی تشنه خواهند بود و واکسن را به همراه آب به سرعت مصرف خواهند نمود در نتیجه ممکن است تمام پرنده ها امکان دریافت دز مورد نیاز واکسن را پیدا نکنند.
- واکسن را در ظروف بزرگی مخلوط نمایید که امکان در بر گرفتن تمام واکسن مورد نیاز گله را داشته باشند. ضروری است که امکان اتصال این ظروف به سیستم آبخوری و تنظیمات مورد نیاز را مد نظر قرار دهید.
تجویز واکسن
- زمانی که واکسن، ثبات دهنده واکسن و رنگ را در ظروف بزرگ مذکور مخلوط نمودید، آن را
به داخل خطوط سیستم پمپ نمایید.
- انتهای خطوط آبخوری، به منظور جریان مناسب آب بایستی باز باشند.
- یک واکسیناتور بایستی خروج آب از انتهای آبخوری و آبی شدن آب خروجی (واکسن) را تحت نظر داشته باشد. به محض اینکه رنگ آبی مشاهده شد، انتهای خطوط آبخوری را ببندد.
- حالا خطوط آبخوری را تا جایی که برای پرندگان امکان مصرف آب وجود داشته باشد، پایین بیاورید.
- تا مصرف کامل آب حاوی واکسن توسط پرنده ها، ظروف آبخوری را جابجا کنید.
- در زمان مصرف آب حاوی واکسن، حداقل ۲تا ۳ بار بین پرندگان به آهستگی راه بروید تا آن ها را به حرکت و مصرف آب تشویق نمایید.
