سگ
نام علمی: (Canis lupus familiaris) زیرگونه اهلی گرگ‌ها و پستانداری از راسته سگ‌سانان است. سگ نخستین جانوری است که به دست انسان اهلی شد. سگها از متنوع‌ترین جانوران زمین هستند که میراث چند هزار سال مداخله انسان در روند جفت گیری و پرورش این جانور است.
سگها نقش‌های مختلفی را در جوامع انسانی بر عهده گرفته‌اند و آدمیان از ایشان برای شکار، گله‌داری، بارکشی، محافظت، کمک به پلیس و نیروهای نظامی، همراهی و همدمی و کمک به اشخاص دچار ناتوانی استفاده کرده‌اند. در بعضی فرهنگ‌ها از آن به عنوان یک منبع غذایی هم استفاده شده‌است. در سال ۲۰۰۱ برآورد شده که حدود ۴۰۰ میلیون قلاده سگ در سراسر دنیا زندگی می‌کنند.
سگها شامل صدها نژاد متفاوت می‌شوند که بیشتر آنها در چندصد سال اخیر به وسیله اصلاح نژادی توسط انسان‌ها ایجاد شده‌اند. انسان‌ها از طریق تولید نسل از سگهای دارای صفات جسمی و رفتاری مخصوص برای انجام بهتر نقش‌های خاص باعث ایجاد نژادهای متفاوتی از سگهای شده‌اند که تفاوت‌های ظاهری قابل توجهی با یکدیگر دارند. ارتفاع انواع مختلف سگ از سطح زمین تا بین دو کتف از حدود ۱۵ سانتی‌متر در نژاد شی‌هواهوا تا حدود ۷۶ سانتی‌متر در سگ تازی ایرلندی متغیّر است. رنگ آنها نیز از سفید تا سیاه و از قهوه‌ای تیره تا روشن با طرح‌های مختلفی متغیر است. پوشش آنها نیز از بسیار کوتاه تا چند سانتی‌متر متفاوت است، از موی خشن تا پشم صاف، مجعد یا نرم.
تاریخچه
سگ نوع اهلی گرگ خاکستری است اما زمان و محل دقیق اهلی شدن آن مشخص نیست. آخرین بررسی ژنتیکی در سال ۲۰۱۴ نشان داده که تبار سگها ۲۷ تا ۴۰ هزار سال پیش از گرگ خاکستری جدا شده‌است اما اهلی شدن آنها در آن زمان اتفاق نیفتاده است چون هیچ‌یک از جمعیت‌های فعلی گرگ خاکستری جد مستقیم سگها نیستند. این به معنی آن است که نسل سگها به جمعیتی از گرگ‌ها می‌رسد که نسل نوع وحشی آنها اکنون منقرض شده است.. زمان آغاز اهلی شدن سگ حدود ۱۱ تا ۱۶ هزار سال پیش بوده که قبل از شروع دوران کشاورزی و دامپروری است و این نتیجه با مدارک باستان‌شناسی که نشان می‌دهد اهلی شدن سگها در جوامع شکارچی گردآورنده انجام شده مطابقت دارد. البته فسیل‌هایی از سگ‌سانان شبیه به سگ به قدمت ۳۳ هزار سال در سیبری پیدا شده اما مشخص نیست آیا این فسیل‌ها اجداد سگهای امروزی هستند یا نشان‌دهنده تلاش‌های ناموفقی برای اهلی‌سازی و یا گرگ‌هایی هستند که شباهت ساختاری به سگهای امروزی داشته‌اند. محل جغرافیایی اجداد سگهای امروزین هم نامشخص است. مدارک متفاوتی از جنوب شرق آسیا، خاورمیانه و اروپا حمایت می‌کند.
بررسی فسیل‌های باقی مانده از سگهای باستانی و بررسی تغییرات ژنتیکی آنها نشان می‌دهد که سگها حدود هفده تا بیست و چهار هزار سال پیش از لحاظ ژنتیکی به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شدند. سگهای شاخه شرقی در نقاط مختلف خاور دور و سگهای شاخه غربی در بقیه آسیا، اروپا و آفریقا ساکن شدند.
سگهای اهلی همانند دیگر خویشاوندان سگ‌سان خود مثل روباه، شغال، گرگ و دینگو متعلق به راسته گوشتخواران اند. اولین اعضای خانواده سگ‌سانان حدود ۲۵ میلیون سال قبل به شمال آمریکا رفتند. روباه‌ها از این گروه مشتق شدند.
اما سگ اصلاً از گرگ‌های وحشی سرچشمه می‌گیرد که به تدریج توسط انسان در نزدیکی مغولستان یا نپال رام شده و توسط گروه‌های شکارچی به کار گرفته شدند.
خاستگاه نژادهای سگ
همان طوری که در طبیعت، تمامی موجودات زنده خودشان را با شرایط محیطی و تغییرات آب و هوایی وفق می‌دهند هیچ شکی وجود ندارد که سگها نیز که در مراحل اولیه در نقاط مختلف جهان به وجود آمدند خودشان را با این شرایط سازگار کرده باشند. سگهای تازی اولیه برای نواحی بیابانی و جلگه‌ای و سگهای مستیف برای نواحی کوهستانی و جنگلی سازش یافتند. جهش ژنتیکی موجب افزایش تعداد گونه‌ها شد و بتدریج این گونه‌ها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد. جمجمه‌ها و استخوان‌های یافت شده از عصر حجر نشان می‌دهد که حد اقل چهار نوع سگ در اروپا وجود داشته است که از نظر جثه و شکل جمجمه با هم تفاوت داشتند. دور از واقعیت خواهد بود اگر تصور کنیم که انسان در ایجاد این چهار گونه دخالتی داشته است. منشأ این چهار گونه ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال در بعضی موارد از گرگ و در مواردی دیگر از شغال مشتق شده‌اند. همچنین ممکن است از حیوان دیگری که به طور مستقل از سایر حیوانات تکامل یافته است به وجود آمده باشند.
دوران زندگی و طول عمر در سگها
توله سگ تازه متولد شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل می‌شود و سالهای سال به شکل یک حیوان بالغ زندگی می‌کند، طول عمر یک حیوان متأثر از فاکتورهای مختلفی از جمله: محیط، نژاد، سلامتی، بهداشت، ورزش و نوع تغذیه می‌باشد. نژادهایی مثل اشپیتز و فکس تریر مدت طولانی یعنی ۱۸تا ۲۰ سال زندگی می‌کنند و نژادهایی مثل باکسر و ژرمن شپرد طول عمری تا سن ۱۲–۱۳ سالگی دارند.
سگها در سن ۳ تا ۵ سالگی کاملاً بالغ شده و در این سنین به نهایت رشد فیزیکی خود رسیده و فعال‌ترین دوران زندگیشان را در این سنین می‌گذرانند. در سن ۷، ۸ سالگی کم‌کم حالت افتادگی و کاهش فعالیت در آنها دیده می‌شود. سگهایی که به این سن رسیده‌اند محیطی راحت و آرام را برای خود آرزو می‌کنند و اکثراً در این دوران در حال خواب هستند و بخصوص در زمستانها ساعت‌ها در محیط‌های گرمی چون کنار رادیاتورها به استراحت و خواب مشغول می‌شوند. گرچه این موضوع بیشتر در مورد سگهایی که به عنوان دوست و هم بازی انسان نگه داری می‌شوند صادق می‌باشد. سگهای محافظ و شکارچی نیز در این سنین همانند دوران جوانی خود دیگر مقاوم و مهاجم نیستند. سگهایی که دوران پیری را سپری می‌کنند دچار کاهش حس شنوایی ویا حتی ناشنوایی می‌شوند. اکثراً دچار آب مروارید، ریزش دندانها (که باعث سختی در جویدن غذا می‌شود) و بزرگی پروستات (که باعث اشکال در دفع ادرار می‌شود) شده و ممکن است خصوصیات رفتار در آنها تغییر کند. نسبت به گذشته بیشتر لجاجت به خرج می‌دهند، و نسبت به عادت‌های روزانه خود بیشتر وابستگی نشان می‌دهند.
