مقدمه
تغذیه گاو های خشک و تلیسه از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت این موضوع زمانی آشکار خواهد شد که این مطلب را در نظر داشته باشید که هنگامی که تغذیه گاو های خشک و تلیسه به خوبی صورت نپذیرد، گاو ها وضعیت بدنی مناسبی در زمان زایمان نداشته و در پی آن شاهد افت کیفیت و کمیت شیر دهی خواهیم بود. عدم توجه کافی به دام ها و تغذیه نادرست آن میتواند باعث ضرر های هنگفتی شود.
ما امروز در این مطلب از یادگار تصمیم داریم تا در رابطه با استاندارد های تغذیه گاو های خشک و تلیسه صحبت کنیم، با ما همراه باشید.
تعریف گاو خشک و تلیسه
صنعت پرورش گاو شیری به جهت تولید شیر مصرفی مردم و همچنین تولید گوساله های نر و ماده، جز صنایع پویا این کشور می باشد. در دامداری های گاو شیری ما طیف وسیعی از دام ها همچون گوساله های شیر خوار، گوساله های نر به جهت پرورش پرواری، گوساله های ماده ( تلیسه )، گاو های شیرده، گاو های خشک، گاو های نر بالغ، گاو های آبستن و گاو های در انتظار زایمان را مشاهده می کنیم. هر کدام از این دسته بندی نیاز های تغذیه ای و مدیریتی متفاوتی دارد و دامداران برای دستیابی به حداکثر توانایی گله خود باید اعمال مدیریتی را به درستی اعمال کنند.
تلیسه عبارت است از گوساله های ماده ای که در سن ۱۳ – ۱۵ ماهگی بالغ شده و در این سن برای اولین زایش خود آماده می شوند. گوساله های تلیسه جز مهم ترین گروه گله می باشند و هدف دامداران برای پرورش این گله اعمال جفت گیری در ۱۳ – ۱۴ ماهگی و زایش این دام در کمتر از ۲۵ ماهگی می باشد.
در ماه های آخر آبستنی گاو های شیرده، به علت جلوگیری از افت شیردهی در دوره بعدی و رشد جنین و تامین نیاز های جنین و مادر، شیردوشی این دام ها قطع شده که این دسته از گله به اصطلاح گاو خشک می گوییم. منظور از خشک کردن گاو، دادن استراحت به دام به منظور بازسازی کمبود های بدن دام و ترمیم بافت پستان جهت آغاز شیردهی در دوره جدید می باشد.
به طور کلی به سه روش می توان گاو ها را خشک کرد:
- کامل ندوشیدن (Incomplete milking)
- قطع یکدفعه دوشش (Complete Cessation)
- دوشیدن متناوب (Periodic milking)
تغذیه گاو هاى خشک و تلیسه
با توجه به اهمیت نقش جیره نویسی در عملکرد دام و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که حدود ۶۰ درصد هزینه های جاری دامداری مربوط به تغذیه دام ها می باشد، فرموله کردن مناسب جیره می تواند اثر مستقیمی بر سودآوری گله داشته باشد.
تغذیه گاو های تلیسه اگر به درستی اعمال نشود می تواند میزان باروری و شیردهی دام را تحت شعاع خود قرار دهد. نیاز های تغذیه ای تلیسه ها در دوره بارداری متفاوت می شود و اگر به درستی تغذیه نشوند، شاهد کاهش نرخ تولید مثل خواهیم بود.
گاوهاى آبستن باید طورى تغذیه شوند که در موقع زایمان از وضع بدنى خوبى برخوردار باشند. گاوهایى که ضعیف و لاغر هستند باید خوب تغذیه بشوند، تا بتوانند افزایش وزن داشته باشند. اگر چنین گاوهایى با جیره خوبى تغذیه نشوند، درصد گوساله دهى گله کاهش خواهد یافت.
از تغذیه سنگین گاوهاى آبستن باید جلوگیرى شود زیرا تغذیه سنگین سبب چاق شدن حیوان خواهد شد و تحت چنین شرایطى علاوه بر اینکه هزینه نگهدارى افزایش خواهد یافت احتمال سخت‌زایى و تلف شدن گوساله نیز بیشتر خواهد شد.
تلیسه‌ها و گاوهاى جوان چون هنوز در حال رشد هستند نسبت به گاوهاى بالغ هم‌وزن خود به غذاى بیشترى نیاز دارند. مقدار انرژى که گاو نیاز دارد بستگى به اندازه بدن، وضعیت بدن، سن و شرایط آب و هوایى دارد.
نکته ای که در تغذیه گاو های خشک حائز اهمیت است توجه به تعادل کاتیونی و آنیونی جیره می باشد. گاو های خشک در معرض ابتلا به تب شیر هستند از این رو حفظ این تعادل از اهمیت بالایی برخوردار است.
از آنجایی که جیره های اسیدی باعث جذب کلسیم از استخوان های بدن می شوند و همچنین گاو های خشک پس از زایش و ترشح شیر دچار افت کلسیم بدن می شوند، جیره گاو های خشک باید حاوی مقدار مناسب ویتامین D باشد تا در آینده برای دام مشکلی پیش نیاید.
نسبت های تغذیه ای گاو های خشک
- اوره و دیگر خوراک های حاوی ازت غیر پروتئینی در جیره این حیوانات قرار نگیرد
- ۲ هفته قبل اززایمان سیلاژ ذرت را باید به کلی از جیره حذف کرد
- مصرف کنجاله تخم پنبه در گاوهای خشک ممنوع است
- لگومینه های جیره نباید بیشتر از ۳۰ درصد ماده خشک علوفه را تشکیل دهند
- طول علوفه خرد شده نباید بیشتر از ۳/۵ – ۳ سانتی مترباشد
- تامین مینرال ها و ویتامین ها در تغذیه جیره فراموش نشود
- نسبت کلسیم به فسفر جیره را باید ۱/۲ – ۵/۱ نگه داشت
- نسبت قند به پروتئین در جیره از ۱/۸ درصد نباید تجاوز کند
- نسبت قند به اضافه نشاسته به پروتئین قابل هضم باید ۳/۲ ـ ۷/۱ درصدباشد .
- هیچ وقت نباید تلاش کرد تا جیره گاوها را طی دوره خشکی افزایش داد زیرا گاوها درمعرض شرایط نامطلوب کتوز قرار گرفته و شروع به ذخیره چربی درکبد می نمایند .
مقدار افزودنی ها در تغذیه گاو های خشک و تلیسه
- مواد معدنى که مخلوطى از کلسیم، فسفر، نمک و املاح کمیاب هستند باید به‌صورت آزاد در دسترس حیوان قرار داده شود.
- در مواردى که کیفیت علوفه بالا باشد نیازى به دادن مکمل‌هاى پروتئینى نیست ولى در صورتى‌که کیفیت علوفه پایین است باید براى تأمین احتیاجات حیوان مکمل‌هاى پروتئینى هم در جیره حیوان منظور شود.
- آب سالم و تمیز به مقدار فراوان در دسترس حیوان قرار داده شود.
یک خوراک خوب جهت تغذیه گاو های خشک و تلیسه باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
قطعا دو فاکتور اصلی برای خرید خوراک دام بررسی میزان کیفیت و قیمت آن می باشد.
از مواردی که در بررسی خوراک دام باید بررسی شود میتوان به گزینه های زیر اشاره کرد:
- استفاده از مواد اولیه با کیفیت و مرغوب
- به کار گیری افراد متخصص در فرایند تولید خوراک
- بررسی دقیق آنالیز خوراک و تطابق آن با نیاز های دام
- کنسانتره باید در محیط کاملا بهداشی تهیه شود
تغذیه گوساله‌ها
Greep Feeding : C.F روش تغذیه‌اى است که به‌وسیله آن مى‌توان علاوه بر شیر مادر غذاى فوق‌العاده به گوساله داد. این غذا ممکن است دانه‌ها، کنسانتره تجارتى و یا علوفه خشبى با کیفیت عالى باشد، این غذا در ظرف و یا محلى قرار داده مى‌شود که گوساله به‌راحتى از آن استفاده کند ولى گاو نمى‌تواند به آن دسترسى داشته باشد.
شرایط و چگونگى گاوداری، وضعیت تولید، شرایط بازار و بازاریابى فاکتورهایى هستند که در اقتصادى بودن C.F مؤثر هستند.
مزایاى C.F
- سبب افزایش وزن در زمان از شیرگیرى مى‌شود.
- سبب افزایش کیفیت در زمان از شیرگیرى مى‌شود.
- به‌علت آداپته شدن دستگاه گوارش گوساله به کنسانتره تغذیه پروارى به‌خوبى شروع مى‌شود.
- سبب کم شدن استرس پروارى مى‌شود.
- سبب مى‌شود که گاو و گوساله از چراگاه فقیر به مدت طولانى استفاده بکنند.
در موارد زیر مى‌توان از C.F استفاده کرد
- گوساله‌هایی که بعد از شیرگیرى فروخته خواهند شد.
- گوساله‌هایی که بعد از شیرگیرى با جیره‌هاى غذائى پرانرژى پروار خواهند شد.
- گاوهایی که تولید شیر آنها کم است.
- گوساله‌هایی که از تلیسه‌ها متولد شده‌اند.
- گوساله‌هایی که استعداد پروارى آنها از حد متوسط بیشتر است.
- گوساله‌هایی که زودتر از شیر گرفته خواهند شد.
- در مواردى که قیمت غذاى کنسانتره ارزان باشد.
از روش C.F چه وقت و چگونه مى‌توان استفاده کرد
معمولاً گوساله‌ها از ۳ هفتگى شروع به خوردن مواد دانه‌اى مى‌کنند ولى تا حدود ۸-۶ هفتگى مقدار کنسانتره‌اى که مصرف مى‌کنند کم است مقدار مواد کنسانتره مصرف شده به ازاء هر کیلوگرم اضافه وزن ۹-۶ کیلوگرم مى‌باشد.
براى ۲۷-۱۸ کیلوگرم اضافه وزن در حدود ۲۱۸-۱۲۷ کیلوگرم به مواد دانه‌اى موردنیاز است. مواد دانه‌اى و کنسانتره احتیاجات انرژى شیر و علوفه پروتئین مواد معدنى و ویتامین‌هاى موردنیاز گوساله را تأمین خواهند کرد. گوساله‌ها کنسانتره پلت شده را بیشتر دوست دارند و از این نوع کنسانتره به مقدار زیادى مصرف مى‌کنند، تغذیه با این نوع غذا سبب سریع شدن رشد حیوان مى‌شود.
تغذیه و پرورش گوساله‌هاى نر
گوساله‌هاى نر در سن ۶ الى ۸ ماهگى از شیر گرفته مى‌شوند، بعد از شیرگیرى باید به مدت ۵ ماه با استفاده از جیره پرانرژى تغذیه بشوند تا مشخص بشود که کدام گوساله نر استعداد چاق شدن بیشترى دارد. از چاق شدن بیش از حد گوساله‌هاى نر باید جلوگیرى شود. گوساله نر خوب رشد کرده در سن ۱۵ تا ۱۸ ماهگى براى جفتگیرى مى‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. گاوهاى نر تا ۵ سالگى رشد دارند.
اگر گوساله‌هاى نر با استفاده از یونجه خشک تغذیه مى‌شوند مى‌توان تا ۱/۵% وزن زنده حیوان کنسانتره در اختیار حیوان قرار داد. علوفه با کیفیت پایین باید به وسیله مکمل‌هاى پروتئینى تقویت شود.
اگر گاو نر از وضعیت بدنى خوبى برخوردار باشد مثل سایر گاوها تغذیه مى‌شود ولى اگر لاغر باشد باید ۲ الی ۲.۵ کیلوگرم مواد کنسانتره بیشتر از سایر گاوها داده شود.
گاوهاى نرى که در فصل جفتگیرى کاهش وزن داشته‌اند، بایستى غذاى کافى به آنها داده شود تا بتوانند وزن از دست رفته خود را تأمین بکنند. این غذاى اضافى اغلب ۶ تا ۸ هفته قبل از شروع جفتگیرى بعدى است. گاوهایی که خیلى ضعیف و یا خیلى چاق هستند قابلیت بارورى کمى دارند.
در فصل جفتگیرى گاوهاى نر ممکن است روزانه به نیم‌کیلوگرم مکمل پروتئینى و ۲/۵ کیلوگرم مکمل انرژى نیاز داشته باشد. مقدار غذایی که به حیوان داده مى‌شود بستگى به چگونگى بدن حیوان دارد. گاوهاى نر در موقعى که جفتگیرى نمى‌کنند باید از گله جدا نگهدارى بشوند. گاوهاى نرى که سم‌هاى درازى دارند قابلیت باروى آنها کم است. بدین جهت باید چند هفته قبل از فصل جفتگیرى سم‌هاى حیوان مرتب شوند، علاوه بر این کیفیت اسپرم حیوان باید قبل از فصل جفتگیرى مورد آزمایش قرار گیرد.
سخن آخر
در این مطلب از یادگار در رابطه با اهمیت تغذیه گاو های خشک و تلیسه صحبت شد و امیدواریم که برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد. شایان ذکر است گروه تولیدی یادگار از سال ۸۸ پا به این صنعت نهاده است و در سال ۱۴۰۰ به هدف اولیه خود در راستای تولید غذا برای کلیه حیوانات اهلی رسیده است. این گروه توانایی تولید سالانه ۲۱۶۷۰۰ تن خوراک حیوانات اهلی را دارد. در این کارخانه های تولیدی خوراک با کیفیت تحت نظر نماینده اداره استاندارد، دامپزشکی و آزمایشگاه میکروبی شیمیایی مجهز مجموعه انجام و هیچ نهاده و ماده اولیه ای بدون تایید واحد آزمایشگاه وارد مجموعه نمیگردد. واحد کنترل کیفیت به دقت محصول خروجی را تحت نظر داشته تمامی پارامترهای کیفی محصولات را بررسی نموده و بدون تایید این واحد و اداره محترم دامپزشکی هیچ محصولی از مجموعه خارج نمی شود.
شما عزیزان برای مشاهده جدول آنالیز محصولات ما میتوانید به لینک زیر مراجعه فرمایید.
پیج رسمی اینستاگرام یادگار
