در سیستم های غیر متراکم و نیمه متراکم و طبیعی پرورش ماهی، ماهیان تمام یا قسمتی از نیاز های غذایی خود را از موجودات زنده قابل دسترس تامین میکنند.
در سیستم های متراکم پرورش ماهی برعکس سیستم های قبل، تامین خوراک متکی بر یک جیره ی کامل غذایی خارج از محیط زندگی طبیعی ماهی است که علاوه بر تامین نیازهای روزانه ماهی مقاوم سازی در برابر بیماری های محیطی را هم انجام دهد. عدم توجه به کیفیت تولید و فراوری خوراک ماهی قزل آلا میتواند مشکلات و معضلاتی را بهمراه داشته باشد.
در این مطلب به بررسی اختلالات ناشی از کمبود اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب ضروری، مواد معدنی و ویتامین ها میپردازیم.
کمبود اسیدهای آمینه ضروری در خوراک ماهی
اسیدهای آمینه که پیش سازهای پروتئین میباشند نقش بسیار حیاتی در تامین احتیاجات موجودات زنده دارند. اسید های آمینه را به دو صورت ضروری و غیر ضروری میشناسیم. آن دسته از اسیدآمینه هایی که بدن قادر به ساختن آن هست اسید آمینه غیر ضروری و آن دسته از اسیدآمینه که بدن قادر به ساختن نیست و باید از منابع خوراکی تامین شود را اسید آمینه ضروری مینامیم. کمبود اسیدهای آمینه ضروری میتواند در ماهی مشکلاتی ایجاد نماید که به طور خلاصه به مواردی از آن میپردازیم.
کمبود لیزین : تخریش باله دمی و باله های پشتی
متیونین: کاتاراکت (آب مروارید چشمی)
تریپتوفان: لوردوزیس (انحنای عمودی ستون فقرات)
اسکولیوزیس (انحنای افقی ستون فقرات)
رسوب کلسیم در کلیه
کمبود اسیدهای چرب ضروری و فساد چربی ها در خوراک ماهی
در خصوص اسیدچرب ضروری باید بدانیم جیره های استاندارد باید حاوی مقادیر کافی از آن باشند. اسیدهای چرب وظایف متعددی را در بدن ایفا میکنند ولی بیشتر به عنوان منابع تامین انرژی در جیره آنها را در نظر میگیریم. تخریب اسیدهای چرب موردی است که باید به آن توجه کرد. کمبود اسیدهای چرب ضروری و یا فساد و از بین رفتن ارزش غذایی آنها در جیره میتواند سبب معضلاتی در بدن ماهی قزل آلا شود. اتفاقاتی نظیر:
دژنراسیون چربی کبد، رنگ پریدگی کبد، کاهش تفریخ با راندمان تخم ریزی در مولدین ماده ، عقیم شدن ماهی های نر ، کاهش هموگلوبین و حجم گلبولهای خون
مواد معدنی در خوراک ماهی
مواد معدنی یکی از مواد غیر انرژی زا در جیره آبزیان محسوب میشوند و باعث استحکام ، سختی استخوان ها و افزایش سوخت و ساز ماهی و میگو میشوند. مواد معدنی به ۴ دسته تقسیم میشوند :
۱) عناصر اصلی که شامل کربن ، هیدروژن ، اکسیژن و ازت میشوند و از طریق مواد غذائی تامین شده و در فعالیت های متابولیکی بدن نقش دارند.
۲) عناصر پر مصرف : شامل کلسیم ، فسفر ، منیزیوم ، سدیم ، کلر ، پتاسیم ، و گوگرد هستند ، میزان نیاز ماهی به این عناصر بیش از ۱۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم جیره میباشد.
۳) عناصر کم مصرف : میزان نیاز ماهی به این عناصر کمتر از ۱۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم جیره است که به عنوان مثال میتوان به عناصری مانند آهن ، مس ، روی ، منگنز ، نیکل ، کبالت ، مولبیدن ، سلنیوم ، کروم ، ید ، فلوئور ، قلع ، سیلیسیم و واناریوم اشاره نمود.
این عناصر در ساختمان آنزیم ها نقش دارند.
۴ ) عناصر سمی : شامل سرب، جیوه، آلومینیوم، آرسنیک، آنتیموان، کادمیوم و کروم بوده که میزان سمیت آنها به میزان سختی آب بستگی دارد.
کمبود عناصر معدنی در بدن میتواند سبب مشکلات و معضلاتی شود. در ادامه به تاثیر کمبود برخی از مواد معدنی میپردازیم:
فسفر : تغییر شکل استخوان ها، کاهش رشد
کلسیم : رشد ضعیف ، بی اشتهایی
منیزیم : دژنراسیون سلولهای پوششی باب المعده و فیلامانهای آبشش، انحنای ستون مهره ها ، کندی در حرکت ، عدم جذب کلسیم
آهن : کم خونی
روی : تخریش باله ها ، کاتاراکت ، کوتولگی تنه
منگنز : کاتاراکت ، رشد غیر طبیعی دم ، کوتولگی تنه
ید : هایپر پلازی تیروئید
سلنیوم : کاهش شدید رشد ، دیستروفی عضلانی
مس : عدم جذب آهن ، کاتاراکت
ویتامین ها در خوراک ماهی:
ویتامین ها ترکیبات عالی پیچیده ای هستند که به مقدار اندک برای رشد، تولید مثل، سلامتی، سوخت و ساز کلی مورد نیاز بوده و اکثر اعمال حیاتی بدن به کمک آنها انجام میشود. درست است میزان نیاز به ویتامین ها بسیار کم است اما فقدان آنها میتواند سبب بهم خوردن عملکرد بسیاری از دستگاههای بدن شود. در واقع می توان ویتامین ها را کاتالیزورهای حیاتی نام برد. وجود ویتامین ها در جیره غذائی ماهیانی که از غذای زنده استفاده نمی کنند مانند قزل آلا ضروریست.
در ادامه به بررسی کمبود ویتامین های حیاتی ماهی قزل آلا و تاثیرات آن در این آبزی میپردازیم.
ویتامینA: بیرون زدگی چشم (یک طرفه و دو طرفه )
تیره شدن قرنیه
دژنراسیون شبکیه
بزرگ شدن کره چشم
از دست دادن رنگ پوست
ویتامینD: صدمه زدن به تعادل کلسیم
زیاد شدن چربی کبد
انحنای ستون فقرات
ویتامینE: دیستروفی عضلانی (رشد ناقص و ناهنجار)
آسیت (آب آوردگی شکم)
دیر رسیدن به بلوغ جنسی و کاهش شدید بقاء
ویتامینK: عدم انعقاد خون و خونریزی در همه بدن
کاهش هماتوکریت خون (حجم گلبولهای قرمز در تمام خون)
B1 یا تیامین: کاتاراکت عدسی چشم
تشنج و از دست دادن تعادل در شنا
B2 یا ریبوفلاوین: چسبندگی و کدورت عدسی و قرنیه چشم
B3 یا اسید پانتوتنیک (کالپان): بیماری تغذیه ای آبششی (پوشیده شدن برانش ها با تراوشات چسبنده)
B5 یا اسید نیکوتینیک (نیاسین): آفتاب سوختگی و ضایعات پوستی خصوصا روی باله ها و از بین رفتن پوست بدن
B6 یا پیریدوکسین: تشنج و حساسیت زیاد به عوامل خارجی، شنای نامنظم و مارپیچی
B9 یا اسید فولیک: کم خونی مگالو بلاستیک (گویچه های قرمز درشت هسته دار در مغز استخوان پیدا می شوند)
B12 یا سیانوکوبالامین: کم خونی که در آن حجم گلبولهای قرمز کم می شود ( آنمی میکروسیتمیک)
کم خونی که در آن کاهش هموگلوبین مشهود است (آنمی هیپوکرومیک)
H2 یا بیوتین: بیماری لعاب آبی روی اپیدرم پوست
دژنراسیون لاملای برانشی
دژنراسیون سلولهای آسینار لوزالمعده (سلولهایی که به صورت دائمی آنزیمهای مورد نیاز برای هضم پروتئین و چربی و کربوهیدرات را ترشح می کنند)
C یا اسید اسکوربیک : c-stay 35% ( ویژه آبزیان)
اسکولیوزیس
لوردوزیس
خونریزی های داخلی و عضلانی
تغییر شکل عضلات و استخوانها
رشد ضعیف و حساسیت به انواع بیماری های ویروس و باکتریایی
خوراک با کیفیت ماهی قزل آلا
تا اینجا دریافتیم که اهمیت تامین احتیاجات ماهی قزل آلا توسط خوراک از جنبه های مختلف بالاست. از این رو تولید خوراک با کیفیت ماهی یکی از رسالت های اصلی گروه تولیدی یادگار میباشد که با کاملترین و بروز ترین تجهیزات فراوری خوراک در کارخانه خوراک آبزیان خود با نام تجاری یادیش صورت میگیرد. توجه به خوراک ماهی قزل آلا در دوره های مختلف رشد ماهی قزل آلا نکته ای دیگری است که در گروه یادگار به آن توجه ویژه شده است. از این روی برای دوره های مختلف رشد حیوان نمونه های مختلف خوراک را تولید کرده ایم که در زیر لیست انواع خوراک ماهی قزل آلا در دسترس شما میباشد.
تهیه و تنظیم دکتر مهیار تقوی زاده
متخصص تغذیه آبزیان
