تمام طیور گوشتی و تخم گذار در دوران پرورش نیاز به واکسن دارند. واکسن از درگیری طیور با بیماری های مهلک و خطرناک که درصد تلفات را زیاد می کند پیشگیری کرده و علاوه بر حفظ سلامت طیور ضررهای اقتصادی ناشی از درگیری گله با بیماری را کاهش می دهد. این مقاله به منظور کمک به پرسنل فارم در استفاده و تجویز واکسن های طیور تهیه شده و به عنوان یک مرجع برای اجرای روند استاندارد واکسیناسیون با هدف بهبود کارایی واکسیناسیون و در نتیجه دستیابی به بهترین عملکرد گله مورد پرورش در اختیار تولیدکنندگان محترم قرار می گیرد. پیش از ازن مطالعه مقاله زیر را به شما پیشنهاد میکنیم.
در این مطلب به بررسی نکات عملی واکسیناسیون بروش چشمی میپردازیم.
مخلوط نمودن واکسن
- از مناسب بودن واکسن مورد نظر برای تجویز به صورت قطره چشمی اطمینان حاصل کنید زیرا تجویز قطره چشمی واکسن هایی که مناسب برای این روش نیستند، ضایعات جدی و جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
- ویال واکسن و حلال را با برداشت ورقه آلمینیومی و حفاظ پلاستیکی آن باز کنید. در زمان مخلوط کردن واکسن بایستی دمای حلال بین ٢ تا ٨ درجه سانتیگراد باشد.
- پس از باز کردن حفاظ حلال واکسن، به کمک یک سرنگ استریل، ٣ میلی متر از آن را برداشت و داخل ویال واکسن تزریق نمایید. برخی واکسن ها خود آداپتور های مخصوصی دارند که به
کمک آنها واکسن با حلال مخلوط می شود. تنها کافی است آداپتور را به ویال واکسن متصل نمایید.
- ویال واکسن را چندین بار با حلال واکسن شستشو داده، تا هر گونه باقی مانده واکسن را از داخل
ویال برداشت نمایید.
- بطری حلال واکسن را به آرامی تکان دهید تا واکسن به خوبی با آن مخلوط شود. از تکان دادن شدید بطری بپرهیزید.
- نازل مخصوص قطره چشمی را به بطری حاوی حلال وصل نمایید.
تجویز واکسن
- تنها زمانی روند واکسیناسیون شما موفقیت آمیز خواهد بود که قطره (۰.۳ میلی متری) به درستی
در چشم یا حفره بینی قرار گرفته و جذب شود. به منظور تحقق این هدف، ازم است که چند ثانیه بعد از تجویز قطره (داخل چشم یا بینی) صبر نمایید و بعد پرنده را رها کنید.
- چنانچه قطره به طور کامل جذب نشود، ازم است که یک قطره دیگر تجویز نمایید.
- به منظور جلوگیری از گرم شدن محتویات ویال واکسن در نتیجه تماس با دست واکسیناتور، این
محتویات را در دو یا سه ویال خالی تقسیم و در حالی که از ویال های دیگر در ظرف یخ نگهداری می کنید، یکی از آن ها را برای تجویز واکسن به کار برید. دقت کنید که این ویال ها را هر چند وقت یکبار تعویض نمایید.
پس از پایان واکسیناسیون
- تعداد دز مصرفی را با تعداد پرنده واکسینه شده مقایسه و بررسی نمایید.
- تمام اطلاعات، اعم از اطلاعات واکسن هرگونه مشکل یا اتفاقی که در حین واکسیناسیون رخ داده را ثبت نمایید.
از این روش واکسیناسیون معمولا برای واکسن آبله، آنسفالومیت پرندگان، کم خونی پرندگان و واکسن زنده وبای پرندگان استفاده می شود.
آماده سازی واکسن
- آماده سازی این واکسن ها نیز مشابه آنچه در واکسیناسیون قطره چشمی ذکر شد صورت می گیرد. این واکسن ها نیز لئوفیلیزه بوده و لازم است که مشابه سایر واکسن های لئوفیلیزه با حلال مخلوط
شوند.
- تنها بایستی از حلال خود واکسن که در بسته بندی واکسن وجود دارد استفاده نمایید.
- ویال واکسن را با دقت تکان دهید و بدون اعمال هیچگونه ضربه شدید، آن را به هردو طرف بچرخانید.
تجویز واکسن
- واکسن را به کمک یک سوزن دوسر یا سایر سوزن های مخصوص تجویز واکسن به شبکه
بال((Wing web، دقیقا وسط پوست شبکه بال (Wing web) تزریق نمایید.
- ابتدا پرهای قسمت مورد نظر را بکنید.
- سر سوزن مورد نظر را داخل محلول واکسن و حلال کرده و سپس پوست بخش پایینی بال
(Wing web) را سوراخ کنید. از رساندن آسیب به پرها، عروق خونی و استخوانی پرهیز نمایید.
- بعد از واکسیناسیون هر ۵٠٠ پرنده سوزن ها را تعویض نمایید. می توانید سوزن های مصرف شده را ضد عفونی کرده و تا زمانی که نوک آن ها کند نشده، مجددا استفاده نمایید.
پس از واکسیناسیون
· ٧ تا ١٠ روز پس از واکسیناسیون، روند دریافت مناسب واکسن را بررسی نمایید و برای این کار حداقل ۵٠ پرنده را بازرسی نمایید. لطفا برای توضیحات بیشتر به بخش کنترل کیفیت واکسیناسیون مراجعه نمایید.
واکسن های قابل تزریق (غیر فعال)
واکسن های تزریقی را بایستی به صورت انفردی برای هر پرنده تجویز نمود. در این روش واکسیناسیون از سر سوزن هایی با قطر ١٨ استفاده می گردد. دو روش اصلی برای تزریق واکسن ها وجود دارد:
١-داخل عضانی :(IM) تزریق داخل عضلات پرنده صورت می گیرد.
٢- زیر جلدی :(SC) تزریق زیر پوست پرنده صورت می گیرد.
برای هر نوع از روش های تزریقی واکسیناسیون، آن مکان های مختلفی برای تزریق وجود دارد (جدول زیر) تحقیقات به عمل آمده نشان داده که چنانچه کار به درستی انجام شود، تزریق در هر یک از مکان های ممکن نتیجه رضایت بخشی را به همراه خواهد داشت.
در زمان انتخاب محل تزریق، بایستی به سهولت تجویز، واکنش بافت محل تزریق و ایمنی انسان (عدم باقیمانده بافتی برای مصرف گوشت طیور توسط انسان) توجه ویژه مبذول داشت. برای تصمیم گیری در رابطه با محل تزریق، لازم است که به این نکته توجه نمود که کدام محل تزریق بهترین نتیجه را به همراه خواهد داشت.
| زیر جلدی | داخل عضلانی |
| گردن | سینه |
| چین کشاله رانی | ساق |
| پا | |
| بال | |
| سر دم | |
امنیت پرسنل
تزریق ناخواسته واکسن های روغنی به انسان، خطرناک بوده و بایستی بلافاصله اقدامات پزشکی لازم صورت پذیرد. در صورت ورود این واکسن ها به دست یا انگشتان، ممکن است منجر به تغییر جریان خون شده و مشکات جدی را سبب شوند. اقدامی که در این شرایط بایستی انجام گیرد برداشت واکسن امولسیفینه روغنی است که بایستی توسط یک متخصص انجام گیرد. در صورت استفاده از تکنیک های مناسب تزریق و رعایت اصول توصیه شده، احتمال بروز این گونه مشکلات کاهش خواهد یافت. افرادی که پرنده ها را برای تزریق نگه می دارند در این زمینه نقش بسزایی دارند. زیرا باید پرنده را در زاویه مناسب نسبت به واکسیناتور نگه داشت زیرا چنانچه سرنگ برای رسیدن به محل مورد نظر تزریق در زاویه و حالت مناسب قرار نگیرد ریسک تزریق به دست واکسیناتور یا فرد نگه دارنده پرنده افزایش خواهد یافت.
واکسن های تزریقی:
قبل از واکسیناسیون
ویال حاوی واکسن را حداقل ۱۲ ساعت قبل از واکسیناسیون از یخچال خارج و در دمای محیط قرار دهید تا چگالی روغن معدنی سرما زده آن کاهش و در نتیجه تجویز واکسن راحت تر صورت گرفته و از بروز هر گونه واکنش بافتی در محل تزریق جلوگیری شود.
همچنین می توان واکسن های تزریقی روغنی را به کمک قرار دادن در یک ظرف آب گرم ( حداکثر تا ۳۷ درجه سانتی گراد) به مدت ۵ ساعت گرم نمود.
قبل و در حین واکسیناسیون ویال واکسن های روغنی را به آرامی تکان دهید تا محتویات ویال به صورت همگن باقی بمانند.
تجویز واکسن:
واکسن ها را بر اساس دوز توصیه شده روی بر چسب ویال و در محل انتخاب شده تزریق، تجویز نمایید.
سر سوزن ها را پس از واکسیناسیون حداقل ۵۰۰ پرنده تعویض کنید
در زمان تجویز واکسن از عدم وجود هوا در لوله سرنگ اطمینان حاصل نمایید.
پس از واکسیناسیون:
تمام مشخصات واکسن و هر گونه مشکلات احتمالی که در حین واکسیناسیون چه در رابطه با پرنده و چه فرایند واکسیناسیون رخ داده را ثبت نمایید.
پس از واکسیناسیون، بایستی تمام سر سوزن ها، سرنگ ها و لوله های پلاستیکی را قبل از استریل کردن شستشو دهید.
تمام وسایل و تجهیزاتی که از آن در واکسیناسیون بعدی استفاده خواهید کرد را به کمک اتو کلاو، الکل و یا آب جوش استریل نمایید.
راهنمایی هایی برای هر یک از محلول های تزریقی:
گردن: پوست پشت گردن را بایستی بالا کشیده تا فضایی بین عضله گردن و پوست بوجود بیاید. سوزنرا از طریق پوست، طوری وارد این فضای ایجاد شده نموده که نوک سوزن به سمت پرنده باشد.
محل وارد کردن سوزن بایستی کمی پایین تر از بخش میانی گردن و روی خط میانی پشتی بدن باشد. در ابتدا سوزن به سختی وارد خواهد شد اما وقتی وارد شد، در فضای بوجود آمده امکان حرکت آزادانه در بافت زیر جلدی خواهد داشت. چنانچه این دو تغییر حالت را برای سوزن تجربه نکردید یا بعد از مقاومتی که در زمان وارد کردن سوزن حس کردید، باز هم حرکت سوزن به سختی انجام می شد، احتمالا سوزن در مکانی نادرست بوده و در پوست، عضله گردن یا ستون مهره ها وارد شده است. از تزریق واکسن به عضله گردن، داخل پوست یا خیلی نزدیک به سر خودداری کنید. زمانی که سوزن در فضای زیر پوست قرار دارد، دز کامل واکسن را قبل از کشیدن آن تزریق نمایید. بیرون کشیدن زودتر
از موعد سوزن باعث می شودکه پرنده تنها بخشی از دز مورد نیاز واکسن را دریافت کند. عکس
پوست عضله ران: در این حالت واکسن زیر پوست متصل کننده شکم به ران تزریق می گردد. اینفضای زیر پوستی تقریبا بزرگ بوده و در مقایسه با تزریق های داخلی عضلانی، مشکلات فرآوری لاشه کمتری را ایجاد می نماید.
سینه: واکسن در عضله سطحی سینه، با فاصله حدود ٣-۵ سانتی متر از غضروف تیغه جناغ، و با
توجه به سن پرنده تزریق می گردد. نوک سوزن بایستی به سمت بخش عقبی بدن و با زاویه ۴۵درجه نسبت به بدن قرار گرفته باشد. حفظ این زاویه از ورود واکسن به محوطه بطنی پس از عبور از عضله سینه جلوگیری می کند.
پا: تزریق بایستی در بخش جانبی عضله گاسترونمیوس دقیقا بین مفصل ران و بدن صورت گیرد. نوکسوزن بایستی به سمت بخش جلویی بدن باشد. دقت کنید که به عروق، اعصاب، مفاصل و استخوان
آسیب وارد نکنید.
عضله بال: از عضله بال (بخش میانی عضله دو سر بازو) می توان به عنوان یک محل مناسب برای
واکسیناسیون داخل عضلانی استفاده کرد. تزریق در دسته عضلانی بزرگ موجود در زیر بال صورت می گیرد. نوک سوزن بایستی به سمت بدن باشد. از وارد آوردن آسیب به عروق اصلی و استخوان اجتناب نمایید.
سر دم: تزریق در بخش زیرین سر دم صورت می گیرد. نوک سوزن به سمت بخش جانبی استخوان دمو به سمت بخش قدامی بدن است . بایستی دقت شود که سوزن را سریع بیرون نکشید زیرا منجر به نشت واکسن به خارج از مکان مناسب تزریق و دریافت دز ناکافی واکسن توسط پرنده خواهد شد.
